Een lesje in nederigheid voor de Staten-Generaal?
Janny Herfst
Uit de resoluties van de Staten-Generaal der Zeven Verenigde Nederlanden van 25. Oktober 1607
De Staten-Generaal, in overleg met de Koning van Spanje en andere vorsten over een vredesverdrag, krijgen een lesje in nederigheid van de heer Louijs Verreijcken ‘Ridder Audiencier van de Doorluchtichste Ertzhertogen van Oostenrijk etc. als Gecommitteerde van haren hoocheden’: ‘Wat denken jullie wel?’ De gedeputeerden van de Staten-Generaal hadden gevraagd om een acte van aggregatie en declaratie op te stellen in het Latijn of Waals, maar dat kunnen ze vergeten. Waarom zou een zo machtige Koning van Spanje zich aanpassen terwijl hij zelf tevreden is met wat hij aangereikt krijgt. Nee, de heren moeten het gewoon doen met een Spaanse versie.
In de resoluties van oktober 1607 wordt veel geschreven over de vredesonderhandelingen en/of de wapenstilstand tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Een impasse ontstond doordat beide partijen financieel uitgeput waren. In 1607 werd een wapenstilstand afgesproken zodat in de tussentijd over een vrede onderhandeld kon worden.
Natuurlijk was er veel wantrouwen over de goede bedoelingen, vooral bij de Prins van Oranje, die het vermoeden uitsprak in een andere vergadering rond die tijd dat de voorstellen allemaal list en bedrog waren van de Koning van Spanje, hetgeen door zijn vertegenwoordiger B. J. Neyen Commissaris generael uiteraard werd tegengesproken.
Filips III, Koning van Spanje, afbeelding via Rijksstudio
De actie van aggregatie en declaratie werd met veel mooie woorden betreffende de goede wil van de Koning van Spanje aangemeld door Verreijken:
Inder vuegen dat gelijck mijn Eerweerdich heere den pater Commissaris generael aen Uwe Edele Mogenheden nu verclaert heeft de voors Ratificatie van zijne Majesteyt is hier bij ons overgebrocht, ende waervan wij hebben doen affschrijven eene Copie autentijcque, dewelcke Indient Uwe Edele Mogenheden belieft, sal hier mogen gecollationneert worden tegens d’origineel.
En dan komt het:
Tis wel waer dat dese Ratificatie niet en is gemaeckt noch int Latyn noch int Walsch, soo Uwe Edele Mogenheden versocht hadden, maer int Spaensch, ende in zulcker vorme ende stijl, als zijne Conincklycke Majesteyt is gebruijckende ende userende met alle Coningen, Potentaten ende Republijcken vande Christenheijt.
Ende om de waerheijt te seggen, het heeft aldaer, vrempt gedocht, datmen eenen soo grooten ende machtigen Coninck soude willen doen veranderen zijnen stijl, als wesende tegens alle reden, ende billicheyt, des te meer dat zijne Majesteyt te vreden is metten stijl soo Uwe Edele Mogenheden ende elck in zijn regard is gebruijckende, ende ouerzulcx verhoopende dattet zal al wesen tot volle, contentement van Uwe Edele Mogenheden. Ick versuecke deselve alles te willen insien mit goeden oogen, ende ontfangen met gelijcken goeden hertten, als wesende de meijninge ende Intentie van zijne Majesteyt ende haere Hoocheden gefondeert in alle rondicheijt ende sinceriteijt gelijck Uwe Edele Mogenheden sullen altijt lancx soo meer mitte wercken beuinden ende bespeuren.
Was onderteeckent Verreijcken.
Op 2. November 1607 volgt de verbolgen reactie van de Staten-Generaal. Men lijkt niet onder de indruk, maar toont zich ook van goede wil, al wordt nog wel even benadrukt wie en wat de Staten-Generaal van de Verenigde Nederlanden zijn.
Die Staten Generael vande Vereeniche Nederlanden, geleth hebbende op t’gene bij heeren Jan Neijen Commissaris Generael ende Louijs Verreijcken Ridder Audiencier vande Doorluchtichste Eertzhertogen van Oostenrijck E. als Gecommitteerden van haren hoocheden den xxven Octobris in haere vergaderinge geproponeert, ende den xxvijen derselver maent in geschrifte ouergelevert is, mitsgaders opte geexhibeerde besegelde brieuen des Grootmachtichsten Conincx van Spaigne gedateert den xviijen. Septembris lestleden,
Hebben naer rype deliberatie verclaert ende verclaren by desen dat de voors brieuen (volgend de punctuele aenwijsinge aende voors Gecommitteerden gedaen:) niet alleene inde spraeke en stijl, maer oock inde besegelinge Insertie, en omissie van veele woorden, niet en zijn conform die belooffde..….
Daarna volgt er een uitgebreid inhoudelijk betoog over wat er verder zoal mis is maar….
Nochtans omme het voorgestelde goet werck (: aengeleyt omme die Verenichde Nederlanden vuijten langhdurigen bloedigen oorloge tot eene Goddelijcke, Eerlijcke, ende verseeckerde vrede te brengen) niet langer te laeten verachteren. Soo sullen die Staten Generael, die voors brieuen soo veele roert die aggreatie vande beloften vande Eertzhertogen, ende gelijcke verclaringe van hoochstgedachte Coninck van Spaignien (daerbij hij te vreden is, datmen in synen name, ende van synen twegen, vande voors vrede ofte bestand voor veele Jaeren), sal handelen metten Staten Generael vande vereenichde Nederlanden, In qualiteijt, ende als deselue houdende voor vrye Landen, Provincien ende Staten…
Dat is uiteraard niet het hele, noch het einde van het verhaal.
Tijdens de besprekingen werd geen overeenstemming bereikt over een definitieve vrede. Op 9 april 1609 werd in Antwerpen besloten tot een bestand, dat uiteindelijk twaalf jaar zou duren.
Janny Herfst is vrijwilliger bij het project Goetgevonden.