Commissies

Vanaf het tweede kwart van de zeventiende eeuw begonnen de Staten-Generaal met het benoemen van gedeputeerden uit hun midden in ‘besognes’, dat wil zeggen: commissies. De taak van een commissie was het voorbereiden of uitvoeren van beleid; slechts een enkele commissie kon zelf besluiten nemen. In de resoluties worden de commissies genoemd als er een stuk voor verdere ‘examinatie’ naar wordt doorgestuurd, en als de commissie er even later met een rapport over terugkomt. Zo lezen we op donderdag 28 april 1678 in het besluit van een resolutie:

Waer op gedelibereert sijnde, Is goet gevonden ende verstaen, dat copie vande voorschreve requeste gestelt sal werden in handen vande Heeren van der Meer ende andere haer Ho:Mo: Gedeputeerden tot de saecken vant’ cleijn Zegel, om te visiteren, examineren, de retroacta nae te sien, den gewesen Commissaris Baillij daer op te hooren, en van alles alhier ter Vergaderinge rapport te doen.

Drie weken later, op dinsdag 17 mei 1678, bracht de commissie verslag uit:

Is gehoort het rapport vande heeren van Heeckeren ende andere haer Ho:Mo: Gedeputeerden tot de saecken vant’ cleijn Segel vande Generaliteijt, hebbende ingevolge ende tot naercominge van haer Ho:Mo: resolutie Commissoriael vanden negenentwintichsten april lest leden, gevisiteert ende geexamineert de requeste van Aert van Hoven, Teeckenaer vant’ voorschreve cleijn Zegel, houden dat […]

In Goetgevonden beschouwen we commissies als entiteiten. De vermeldingen van commissies in de resoluties van de Staten-Generaal kunnen dienen als ingang voor onderzoek naar het commissiestelsel, maar ook als hulpmiddel voor het zoeken binnen specifieke beleidsterreinen en onderwerpen. Daarbij is het goed te weten dat het commissiestelsel van de Staten-Generaal vooral in de zeventiende eeuw een sterke ontwikkeling heeft doorgemaakt. Tussen 1650 en 1672 werden zeer veel commissies ingesteld, veelal ad hoc, voor één enkel advies. Van deze periode geeft de dataset geen volledig beeld, omdat hier alleen commissies zijn opgenomen die langer hebben bestaan. Na 1672 wordt deze werkwijze ingrijpend hervormd en onstaan permanente commissies met bredere taakstelling. Zo is er vanaf dan een commissie voor Financiële zaken, en worden de verschillende commissies voor allerlei buitenlanden in één commissie voor Buitenlandse zaken samengevoegd. De bestuurlijke hervormingen aan het einde van de achttiende eeuw brengen tot slot weer een aantal nieuwe commissies voort.

De hier verzamelde commissies vormen om deze redenen geen éénvormige groep. Voor het overzicht zijn commissies die (in verschillende tijdvakken) hetzelfde onderwerp betreffen samen in één van de volgende categorieën ondergebracht. De categorisering is diachroon, en volgt geen door de Staten-Generaal gehanteerde indeling. Het gaat om de volgende categorieën:

• Binnenland
• Buitenland
• Diplomatie
• Financieel
• Generaliteit
• Kerkelijk
• Koloniaal
• Maritiem
• Militair